W JAKI SPOSÓB SYSTEMY ADAS POPRAWIAJĄ BEZPIECZEŃSTWO POJAZDÓW CIĘŻAROWYCH?

Wymienić można wiele systemów wspierających bezpieczeństwo w pojeździe ciężarowym. Zacząć można od tak zwanych lusterek martwego pola, które od 2009 roku posiadać muszą wszystkie pojazdy ciężarowe w Unii Europejskiej, przez czujniki sygnalizujące o pojeździe znajdującym się w martwej strefie, kamery cofania, kamery obrazujące co dzieje z przodu samochodu w strefie niewidocznej dla kierowcy, czujniki wykrywające przeszkodę podczas skrętu lub zmiany pasa ruchu aż po zaawansowane systemy takie jak adaptacyjny tempomat ACC, aktywna stabilizacja przechyłu pojazdu CDC, system stabilizacji toru jazdy ESP i układ awaryjnego hamowania – EBA, który jest obowiązkowym systemem w pojazdach powyżej 8 ton rejestrowanych od listopada 2015 roku.

Systemy ADAS zasadniczo składają się z następujących systemów wspierania kierowcy:

• Asystent utrzymania pasa ruchu: sygnał dźwiękowy ostrzega, że kierowca zaczął zjeżdżać na inny pas ruchu. Sygnałowi może również towarzyszyć sygnał wizualny oraz drgania kierownicy.
  
  

• Monitorowanie martwego pola: Alarm włącza się, gdy kierowca sygnalizuje konieczność zmiany pasa, oraz gdy w tym czasie inny pojazd znajduje się w martwym punkcie obok ciężarówki.
  
  

• Tempomat adaptacyjny: podobnie jak dotychczasowe funkcje tempomatu, funkcja ta utrzymuje zadaną prędkość ciężarówki, ale jednocześnie wykrywa zmiany w otoczeniu i na nie reaguje. Gdy pojazd poprzedzający jedzie zbyt wolno adaptacyjny tempomat zmniejsza prędkość, aby utrzymać bezpieczną odległość. Monitorowanie ruchu poprzecznego z tyłu: alarm ostrzega kierowcę podczas cofania o pojazdach zbliżających się z tyłu.
  
  

• Wykrywanie pieszych: sygnał ostrzega kierowcę, gdy przed pojazdem idzie pieszy. Funkcja ta może również uruchomić hamulec, powodując automatyczne zmniejszenie prędkości pojazdu.

• Unikanie wypadków: sygnał ostrzega kierowcę, gdy ciężarówka zbliża się do pojazdu, który zwalnia lub jedzie zbyt wolno, aby na czas zdążył zareagować i zahamować utrzymując bezpieczny odstęp od pojazdu. Jest to funkcja, która może uruchomić hamulec automatycznie, zapobiegając kolizji.

Ilustracja 1 ZF TailGUARD

Pasywny kontra aktywny ADAS

Funkcje ADAS można podzielić na aktywne lub pasywne. Pasywny system ADAS ostrzega kierowcę o zmieniających się warunkach na drodze, takich jak obecność innego pojazdu w martwym polu lub najechanie na linię oddzielającą pasy ruchu. W przypadku detekcji zagrożenia system informuje kierowcę za pomocą sygnałów wizualnych, dźwiękowych lub dotykowych polegających na wprowadzeniu drgań w kierownicę lub fotel. Niezależnie od tego system nie podejmuje żadnej innej akcji polegającej na ingerencji w kierunek lub szybkość jazdy.

W przypadku aktywnego systemu ADAS kierowca otrzymuje ostrzeżenie, ale jeśli nie zareaguje, system ADAS interweniuje automatycznie, aby uniknąć kolizji lub złagodzić jej skutki. Bardziej zaawansowane funkcje aktywne obejmują adaptacyjny tempomat, asystenta utrzymania pasa ruchu i automatyczne hamowanie awaryjne.

Jednym z pierwszych przykładów systemu ADAS w samochodach ciężarowych był obowiązkowo wprowadzony zaawansowany system hamowania awaryjnego (AEBS), który w 2013 r. wprowadzono do wszystkich nowych typów pojazdów kategorii N2 i N3 na mocy Regulaminu EKG ONZ nr 131.

Jest to system aktywny polegający na ostrzeżeniu kierowcy przed niebezpieczeństwem i w razie określenia przez sterownik, że kierowca nie reaguje przez naciśnięcie pedału hamulca – aktywacji hamulców. Jeśli kierowca zacznie jednak hamować, to system także zadziała wspomagająco maksymalizując siłę hamowania tak, aby spróbować uniknąć kolizji.

Według firmy Bosch – system AEBS może zmniejszyć odsetek kolizji z udziałem samochodów ciężarowych nawet o 34% (Bosch accident research (2018), Niemcy).

Radar systemu AEBS wykorzystuje wysyłane milimetrowe fale elektromagnetyczne. Na podstawie charakterystyki ich odbicia analizuje obszar przed pojazdem. Wykorzystując efekt Dopplera określana jest prędkość z jaką samochód z radarem zbliża się do przeszkody. Na tej podstawie sterownik wyznacza odległość od przeszkody, jej gabaryt, prędkość zbliżania i podejmuje konkretne działania polegające na wytracaniu prędkości, lub gwałtownym hamowaniu awaryjnym.

Pozostałe systemy wykorzystają dodatkowe kamery, czujniki narożne i czujniki boczne aby realizować odpowiednie funkcje dla każdego z systemów. Za pomocą oprogramowania sterownika z sygnału z czujników i kamer odfiltrowywane są odmienne elementy charakterystyczne otoczenia takie, jak piesi, pasy na jezdni, znaki, pojazdy, a nawet ukształtowanie terenu. Dane te są obrabiane i integrowane z elementami wykonawczymi takimi, jak aktywny układ kierowniczy, układ hamulcowy, zestaw kontrolek ostrzegawczych, czy emitery dźwięku i wibracji.

ADAS w warsztatach

Systemy ADAS – jak każde inne ulegają uszkodzeniom między innymi na skutek wypadków, czy też kolizji. Każda wymiana radaru, czujnika ultradźwiękowego, czy kamery współpracującej z systemem ADAS musi być zakończona kalibracją systemu. Do tego korzysta się ze stanowiska testowego wyposażonego zgodnie z zaleceniami producenta pojazdu. Niestety – każdy producent ma swoje wytyczne, a systemy ADAS nie są zunifikowane pod kątem sposobów i metod kalibracji. 

Ponadto systemy kalibruje się w sposób statyczny – na stanowisku oraz w sposób dynamiczny – podczas jazdy. Niekiedy konieczne jest wykonanie jednego i drugiego rodzaju kalibracji.

Metoda statyczna polega na ustawieniu ciągnika lub samochodu ciężarowego na stanowisku, ustawieniu przed pojazdem w zadanej odległości tablicy kontrolnej, zamontowaniu na kołach wskaźników laserowych i przejściu przez procedurę kalibracyjną za pomocą testera podpiętego do gniazda diagnostycznego.

Należy pamiętać o fakcie, że urządzenia takie, jak kamery i radary oraz czujniki ultradźwiękowe mają coraz większą czułość i rozdzielczość, więc cała procedura musi być przeprowadzona w sposób staranny i dokładny. Tyczy się to przede wszystkim ustawienia tablicy kalibracyjnej względem osi pojazdu.

Ilustracja 2. Kalibracja systemu ADAS wymaga odpowiedniego przygotowania. Wymagane jest stanowisko o płaskiej i poziomej podłodze, ekran kalibracyjny, tester diagnostyczny i w zależności od układu, który się kalibruje, lusterko refleksyjne do kalibracji radaru, wskaźniki laserowe do określania punktu kalibracji.

Źródło: TEXA