KTÓRE CZĘŚCI AUTOBUSOWE NAJCZĘŚCIEJ WYMAGAJĄ WYMIANY?

Choć ilość kilometrów ma tu również znaczenie, to ważniejsza dla stanu pojazdu jest konieczność ciągłej zmiany prędkości oraz nieustannego zatrzymywania się i ruszania. Szczególnie ciężkie warunki wiążą się z obsługą linii w dużych aglomeracjach, gdzie drogi są często zakorkowane, a poziom wykorzystania taboru przez przedsiębiorstwa komunikacji miejskiej wysoki. W przypadku autokarów, które służą głównie do przewozów pasażerskich na liniach dalekobieżnych, ale także do kursów nieregularnych związanych z obsługą ruchu turystycznego znaczenie bardziej liczy się ilość pokonywanych kilometrów, ponieważ sama jazda – zazwyczaj odbywająca się po drogach o wysokim standardzie – i dobre warunki, w jakich się odbywa rzadko stanowi dodatkową zmienną wpływającą na zużycie pojazdu i jego stan techniczny. Różnice w użytkowaniu obu rodzajów pojazdów w dość znacznym stopniu przyczyniają się do zapotrzebowania na poszczególne kategorie części autobusowych i autokarowych. Przyjrzyjmy się, jakie układy są najczęściej kontrolowane w kontekście bezpieczeństwa jazdy oraz sprawdźmy, które elementy są wymieniane najczęściej.

Stan techniczny oraz regularne serwisowanie a bezpieczeństwo autobusów i autokarów

Dobry stan techniczny autobusu lub autokaru jest szczególnie ważny ze względu na liczbę przewożonych osób. Ewentualne zdarzenia drogowe z udziałem pojazdów tego rodzaju oznaczają potencjalnie wielu poszkodowanych pasażerów, a z uwagi na masę i rozmiary, również wśród innych użytkowników drogi. Zarówno autokary, jak i autobusy są poddawane obowiązkowym przeglądom technicznym w Stacjach Kontroli Pojazdów, a także odpowiednio serwisowane przez ich właścicieli w ramach obsługi bieżącej, przeglądów eksploatacyjnych i doraźnych napraw. Nad odpowiednim przygotowaniem autobusów i autokarów do wykonywania przewozów czuwają też inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego oraz funkcjonariusze Policji. W trakcie wyrywkowych kontroli, ale też okresowo prowadzonych akcji sprawdzają oni zwykle działanie kluczowych podzespołów odpowiadających za bezpieczeństwo podróżnych – stan układu hamulcowego i kierowniczego, stan ogumienia i zawieszenia. Kontrolowane jest prawidłowe działanie oświetlenia i wyposażenia elektrycznego pod kątem widzialności pojazdu oraz bezpieczeństwa pożarowego. Liczy się też kondycja podwozia, ewentualne wycieki płynów eksploatacyjnych czy działanie tachografu.

Kontrole prowadzone przez służby mają pewne znaczenie prewencyjne, ponieważ eliminują pojazdy stanowiące największe zagrożenie oraz ograniczają liczbę tych, które poruszają się z drobniejszymi usterkami. Decydujące znaczenie dla bezpieczeństwa mają jednak czynności serwisowe zlecane przez poszczególne przedsiębiorstwa transportowe. Dysponenci autobusów i autokarów dobrze zdają sobie sprawę z tego, że prawidłowe funkcjonowanie ich firm zależy od utrzymywania sprawnego taboru oraz ograniczania kosztów poważnych awarii powodowanych przez zaniedbania serwisowe. Zlecanie regularnych przeglądów jest więc zwykle na porządku dziennym, a za naprawy i kontrole są odpowiedzialne albo własne warsztaty – w przypadku przedsiębiorstw transportowych działających na większą skalę – albo wyspecjalizowane serwisy zewnętrze.

Czynności serwisowe związane z utrzymywaniem autobusów i autokarów mają podobny zakres, choć problemy techniczne, z jakimi stykają się mechanicy w przypadku obu tych kategorii, są różne. Największe podobieństwa dotyczą wymiany typowych części i materiałów eksploatacyjnych używanych w pojazdach. Choć okresy międzyprzeglądowe zależą od konkretnych maszyn to podlegające wymianie rodzaje części, akcesoriów czy środków smarnych są na ogół zbliżone. Spore różnice występują w typach awarii, z którymi borykają się autobusy i autokary, co wynika z odmiennych obciążeń eksploatacyjnych. Ze względu na różnice w warunkach drogowych czy rozwijane prędkości innych charakter mają również naprawy powypadkowe.

Różnice w awaryjności części do autobusów i autokarów

Podstawowe czynności eksploatacyjne zarówno w przypadku autobusów, jak i autokarów obejmują typowe dla wszystkich pojazdów silnikowych zadania. Wykonywana jest przede wszystkim wymiana oleju silnikowego i filtrów – oleju, powietrza oraz paliwa. Uzupełniane są ewentualne braki w oświetleniu, okresowo zmieniany jest także płyn chłodniczy i olej w automatycznej skrzyni biegów. Konieczna jest wymiana wycieraczek, sprawdzanie stanu ogumienia i ewentualne założenie nowych opon. Regularnie wymieniane są elementy układu hamulcowego – klocki, tarcze oraz bębny hamulcowe – w zależności od stosowanych w pojeździe rozwiązań konstrukcyjnych. Przeprowadzana jest kontrola szczelności klimatyzacji i jej dezynfekcja, a w razie potrzeby wymiana czynnika chłodniczego. Po określonym przebiegu zmieniane są amortyzatory, a po pogorszeniu się parametrów użytkowych także akumulatory. Czynności serwisowe dotyczą układu hydraulicznego i pneumatycznego – poza wymianą filtrów i czynnika hydraulicznego sprawdza się efektywność działania sprężarek, zaworów oraz szczelność instalacji. Regularnie kontrolowane są paski klinowe napędzające osprzęt silnika czy wymieniany rozrząd. Zakres i przebieg czynności serwisowych jest różny i zależy od producenta pojazdu oraz konkretnego modelu.

Trochę inaczej w przypadku autobusów i autokarów wyglądają naprawy wykonywane z powodu awarii, choć niejednokrotnie różnice między poszczególnymi markami i modelami są większe niż występujące w przypadku różnych kategorii pojazdów. Jeśli chodzi o awarie autobusów, to w grę wchodzą dość częste kłopoty ze sprzęgłami oraz automatycznymi skrzyniami biegów. Problemy sprawia również zawieszenie – poza miechami i poduszkami uszkodzeniu ulegają wahacze, zawory i pompy. Bardzo obciążane są też zwykle filtry cząstek stałych DPF oraz wtryskiwacze, a ich żywotność bywa szczególnie krótka ze względu na ciągłą jazdę na stosunkowo krótkich odcinkach. W przypadku autobusów zupełnie naturalnymi awariami są niedomagania układów zamykania i otwierania drzwi. Zawodzą także ograniczniki prędkości oraz podzespoły elektroniczne.

Jeśli chodzi o awarie autokarów, to wiele z nich pokrywa się z uszkodzeniami występującymi w autobusach. Z uwagi na osiągane zwykle znacznie większe przebiegi częściej pojawiają się w nich jednak problemy z usterkami jednostek napędowych i ich osprzętu. Zdarzają się uszkodzenia turbosprężarek, kłopoty z pompami oleju czy alternatorami. Z czasem psują się tzw. retardery, czyli zwalniacze, niekiedy także zwrotnice i pompy cieczy chłodzącej. Usterki zdarzają się również w układach elektronicznych – najczęściej zawodzą poszczególne czujniki.

W przypadku autobusów i autokarów dość znacznie różnią się naprawy powypadkowe. W przypadku autobusów dominują tu niewielkie i niegroźne dla pojazdu kolizje i „obcierki”, które powodują zwykle jedynie konieczność wymiany niektórych części karoserii, przeszkleń, oświetlenia oraz ogumienia. Wypadki, którym ulegają autokary, są na ogół znacznie poważniejsze w skutkach – zdarzają się tu zarówno zderzenia, jak i wypadnięcia z drogi czy uderzenia w obiekty znajdujące się blisko skrajni jezdni. Remonty uszkodzonych autokarów nierzadko wymagają sprawdzania geometrii ich ramy i jeśli to możliwe jej prostowania. Najczęściej muszą być zmienione znaczne ilości oblachowania – zderzaków przednich lub tylnych, atrap, pokryw komór bagażnika i silnika, oraz szyby, a także wiele części i podzespołów mechanicznych.